Saldırganlık insanoğlunun doğuştan getirdiği bir içgüdüdür. Her bireyde saldırganlık içgüdüsü bulunur ancak bu güdü kontrol altında tutulur. Çocuklar da dünyaya geldiklerinde saldırganlık içgüdüsüne sahiptirler. Bu güdünün bir davranış bozukluğu olarak kendini göstermesi çocuğun yaşantılarıyla ilişkilidir. Saldırganlık davranışına sebep olan en önemli etken ise ebeveyn veya bakıcı tutumlarıdır.
Saldırganlık Davranışının Nedenleri
Çocuklarda saldırganlık davranışına sebep olan en önemli etkenlerden biri ebeveynleri tarafından davranışlarının gereksiz şekilde kısıtlanması ve engellenmesidir. Çocuklar doğaları gereği emeklemeye başladıkları andan itibaren çevrelerini keşfetmek ve sıkça oyun oynamak isterler.
Çevresini keşfetmek isteyen bir çocuk çeşitli sebeplerden dolayı engellendiğinde saldırganlık güdüsü tetiklenmiş olur. İlk kısıtlamada değilse de saldırganlık güdüsü güçlenmeye başlar ve zamanla kendini gösterir. Aşırı kaygılı ebeveynlerin çocuklarının zarar görmemesi adına dönemin en önemli özelliklerinden olan dünyayı keşif aşamasını engellemesi saldırganlık güdüsünün güçlenmesine sebebiyet verir. Bunlarla beraber oyun çağına gelen çocukların, evin dağılmasının engellemesi, sessiz bir ortama sahip olmak gibi sebeplerden davranışlarının kısıtlanması da saldırganlık güdüsünün güçlenmesine sebep olan nedenlerden biridir.
Saldırganlık davranışına sebep olan bir diğer ebeveyn tutumu ise çocuğun istek ve davranışlarını sıkça eleştirmek veya alay etmektir. Ebeveynler kimi zaman çocukların davranışlarını aşağılama ve sıkça eleştiride bulunma eğilimi gösterirler.
Saldırganlık davranışına sebep olan en etkili ebeveyn tutumlarından biri ise çocuğun sık sık cezalandırılmasıdır. Ebeveynlerin verdikleri cezalar zaman zaman gerekli olsa da aşırıya kaçtığı takdirde çocukta özsaygı eksikliğine neden olur. Çocuklar bu özsaygı eksikliğini gidermek adına zamanla saldırganlık davranışına başvurabilir ya da içine kapanık tavırlar sergileyebilirler. Bunların yanında bazı ebeveynlerin ceza yöntemleri de uygunsuz olabiliyor. Kimi zaman çocuğuna şiddet gösteren, odaya kapatan veya herhangi bir otoriteye (baba, öğretmen vb.) şikayet etmekle tehdit eden ebeveynlere rastlayabiliyoruz. Bu gibi yöntemler cezanın aşırıya kaçmasına gerek duymadan engellenmesi gereken yöntemlerdir.
Sonuç
Engelleyici, kısıtlayıcı, aşağılayıcı ve cezalandırıcı ebeveyn tutumlarına maruz kalan çocuklar saldırganlık davranışı gösterirler. Çocuk saldırganlık davranışını kimi zaman çevresine kimi zaman ise kendine yöneltir. Kendini yönelttiği saldırganlıkta, öfke nöbetleri, başını duvarlara vurma, saçlarını yolma, üstünü başını yırtma gibi davranışlara rastlanır. Çocuğun çevresine yönelttiği saldırganlıkta ise ısırma, eşyaları kırma, dövme, küfür etme, tepinme, bağırma, ağlama gibi davranışlar gözlemlenir.
Bu gibi davranışlar çocuğun kendini ifade etmeyi öğrenemeyişinden kaynaklanır. Duygularını açıkça ifade edemeyen çocuklar saldırganlık davranışına yönelirler. Bu gibi durumlarda çocuklara alternatifler üretmek gerekir. Saldırganlık davranışına sebep olan ebeveyn tutumlarının düzeltilmesinin yanı sıra çocuğun enerjisini sarf edebileceği bir alternatif bulmak önemlidir. Saldırganlık davranışının kontrol altına alınamadığı durumlarda uzmana başvurmak gerekir.
Kaynakça
Çankaya, G., & Ergin, H. (2015). Çocukların Oynadıklara Oyunlara Göre Empati ve Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Katılımlı III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi ''Erken Müdahale'' (s. 283-297). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Serim Yıldız, B., & Özgülük Üçok, B. (2022). Çocuklarla ve Ergenlerle Psikolojik Danışma Uygulamaları. Ankara: Noben Yayıncılık.